Pappen en nathouden
De strijd tegen dalende bodem
Bodemdaling in het veenweidegebied staat hoog op de politieke agenda. Peilgestuurde drainage is mogelijk één van de oplossingen.
Tekst en foto’s: Frank Rijnsburger | Veehouderij techniek
Het inklinken van de bodem in het veenweidegebied is van alle tijden. Dat heeft verschillende oorzaken. Zwaar materiaal zorgt ervoor dat de bodem zachtjes in elkaar wordt gedrukt. Daarnaast leiden oxidatie en mineralisatie als gevolg van fluctuerende grondwaterstanden ertoe dat ’s zomers (bij een neerslagtekort) organische stof en dus veen verdwijnt. Daarbij komt CO2 vrij. De bodemdaling leidt tot het verzakken van gebouwen, straten en rioleringen. Geen wonder dus dat bodemdaling hoog op de politieke agenda staat -zeker ook met het oog op de klimaatdoelen. Tot 2050 zal er circa 20 miljard euro worden geïnvesteerd om verdere bodemdaling tegen te gaan.
Zelf grondwater beheren
Eén van de oplossingen tegen bodemdaling is peilgestuurde drainage. Groene Cirkels Kaas en Bodemdaling – een club waarin onder andere de provincie Zuid-Holland, Zuivelfabriek de Graafstroom, Waterschap Rivierenland, Rabobank en Wageningen UR samenwerken – zijn in 2018 een proef gestart bij melkveehouder Ad van Rees in Brandwijk (Z-H.). Op een 1,8 hectare groot proefperceel werd een gesloten drainagesysteem aangelegd. Het idee is dat de veehouder zelf de grondwaterstand beheert en zo de bodemdaling en CO2-uitstoot reduceert. In droge perioden pomp je water in de bodem (infiltreren) en in het vroege voorjaar en najaar voer je water via de drainagebuizen af naar de sloot. Van Rees: “Er is ook geopperd om het waterpeil in de sloten te verhogen. Maar dat werkt naar mijn mening niet goed genoeg. Want in de zomer blijft de grondwaterstand in het midden – tussen de sloten – te laag en krijg je last van droogte.” Het systeem van Ad van Rees komt van Suevia. Om de vier meter is in de lengterichting een drain ingegraven die in het midden is aangesloten op een verzamelbuis. De verzamelbuis is gekoppeld aan een 1.500 liter groot buffervat. Een elektrische pomp, gekoppeld aan een accu en zonnepanelen, zorgt voor het infiltreren en draineren. Daarnaast kan de veehouder zonder tussenkomst van de pomp water in het systeem hevelen. “Het gaat niet snel, maar je kunt natuurlijk dag en nacht pompen. Bovendien is dit nog een proefopstelling. In de praktijk zal het buffervat wat dieper worden ingegraven en kunnen de zonnepanelen in de sloot drijven.”
Droogte
Het grondwaterpeil is in de zomer goed te beïnvloeden. Dagelijks krijgt de veehouder de actuele grondwaterstanden van het proefperceel door op zijn telefoon. Deze waarden worden vergeleken met die van het naastgelegen referentieperceel. Vaak is de grondwaterstand een halve meter hoger. Na een flinke regenbui stijft het grondwaterpeil ook vlot. Dat roept de vraag op of peilgestuurde drainage ook werkt tegen de droogte. Van Rees: “Peilgestuurde drainage is een oplossing tegen bodemdaling. Dat je in droge jaren het peil eenvoudig wat kunt verhogen, is een nuttige bijvangst.”
