Plas-drasvogelparadijs op intensief melkveebedrijf
Het onder water zetten van grasland is de trend in weidevogelbeheer. Hoe werkt dat in de praktijk?
De plas-dras pomp op zonne-energie in de polder bij Vlist (Z.-H.) van melkveehouder Arco Aantjes ligt er prachtig bij, laat in de middag met een schraal zonnetje. Hij loopt ernaartoe en hoort de weidevogels, die opschrikken en met veel herrie wegvliegen als hij dichterbij komt.
Even later staan de grutto’s weer met hun lange poten in het water en ook tureluurs, wulpen en scholeksters vertoeven in en rond de plas-dras. Het is nieuw voor de jonge boer, maar het doet hem wel wat. “Ja, dat verrijkt mij wel. Eerst was ik er niet zo mee bezig, maar nu ga ik er toch meer over nadenken. Het heeft mijn interesse gewekt.”
Arco Aantjes (32). Samen met zijn vader en broers runt hij een intensieve melkveehouderij met 135 koeien en 80 hectare gras- en maisland op de grens tussen de Lopiker- en Krimpenerwaard in Vlist.
Steeds meer agrariërs hebben een stuk plas-dras op hun land
Een gebied dat nat en drassig wordt gehouden en waar de weidevogels kunnen rusten en foerageren. Met behulp van speciale pompen – die werken op zonnepanelen – wordt het water op peil gehouden. De plas-dras gebieden zijn bijzonder in trek bij grutto’s, tureluurs en kieviten. In en langs de randen zoeken ze naar wormen en larven. Zo kunnen de vogels na hun lange reis uit Afrika opvetten en energie opdoen voor het broedseizoen. De boer krijgt een vergoeding voor inkomstenderving. Het areaal plas-drasgebieden binnen het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) in Nederland is in 3 jaar tijd met ruim 30% toegenomen tot 465 hectare.
Weidevogels zoals grutto, tureluur, kievit en scholekster foerageren en rusten in het plas-dras gebied op het perceel van melkveehouder Arco Aantjes. Het is een paradijs voor weidevogels. Met de poten in het water zoeken ze naar voedsel en ze broeden in de omliggende weilanden. Het water trekt ook insecten, die weer als voedsel dienen voor de kuikens. Het stuk plas-dras sluit aan op percelen met andere beheerpakketten.
Het voelt als ‘achteruit boeren’
In Zuid-Holland ligt 96 hectare aan plas-dras. Het Agrarisch Collectief Krimpenerwaard (ACK) heeft dit jaar ook meer weggezet voor weidevogelbeheer. Vorig jaar zijn acht en dit jaar zijn zestien plas-dras pompen bij agrariërs in het veld geplaatst. Coördinator Mariëlle Oudenes probeert boeren in de Krimpenerwaard te overtuigen. “Het onder water zetten is voor boeren onnatuurlijk, want ze hebben natuurlijk liever droog land, zo simpel is het. Het voelt als ‘achteruit boeren’. Toch werkt het goed om het leefgebied voor weidevogels te optimaliseren.” Het is volgens Oudenes een paradijs voor weidevogels. “Met de poten in het water zoeken ze naar voedsel en ze broeden in de omliggende weilanden. Het water trekt ook insecten, die weer als voedsel dienen voor de kuikens.” “Zo halverwege mei zie je dan hele gezinnetjes rond de plas-dras scharrelen. Dat is iets om trots op te zijn. Als er dan nog een vergoeding tegenover staat voor het verlies aan gras, dan luisteren de boeren wel.”
Met een waterpomp die werkt op zonnepanelen wordt het water in het plas-plas gebied op peil gehouden. De boer moet regelmatig checken of er geen waterplanten of rotzooi in de pomp terecht komen.
Bij het melkveebedrijf van de familie Aantjes was het even ‘pushen’, maar Aantjes ging uiteindelijk voor de bijl. “Mariëlle kan het mooi brengen. Het is een vrolijke meid”, typeert hij de coördinator van het ACK. Dat ze nu bijna 1,5 hectare plas-dras hebben ingericht, komt volgens hem door de argumenten van Oudenes. “Eerlijk is eerlijk. We hebben een intensieve melkveehouderij en doen vanwege de duurzaamheidscriteria van Vreugdenhil Dairy Foods mee aan legsel- en slootkantenbeheer. Als je één beheerpakket hebt, voldoe je eraan.”
Betere beloning nodig
Natuurlijk volgt Aantjes de discussie in de samenleving over de toekomst van de landbouw en de melkveehouderij. Hij denkt dat er compromissen gesloten moeten worden. “Ook wij hebben een erantwoordelijkheid en zijn op zoek naar een balans: intensief kunnen boeren en op deze manier toch de natuur tegemoet komen.”
De vergoeding voor omzetderving is marktconform, maar hoe dat uitpakt is onzeker. Gemiddeld is de vergoeding voor plas-dras rond € 2.000 per hectare. Bovendien kost het Aantjes veel tijd waarvoor hij niet wordt gecompenseerd. “Eerst moet je plas-dras aanleggen: met een waterpomp achter de trekker zet je het land onder water. Daarna moet je met de pomp die er nu staat het water op peil houden en je moet er regelmatig naartoe om te kijken of de pomp niet verstopt raakt door waterplanten of is omgewaaid.” “Ook moet je de greppelbuizen controleren, zodat het water niet weg kan lopen. De agrariër steekt kortom toch zijn nek uit. Ik vind dat boeren meer beloond mogen worden, ook om ze te motiveren.”
Arco Aantjes staat bij zijn zonnepanelen, die zorgen voor de werking van de waterpomp waarmee het water in het plas-dras gebied op peil wordt gehouden.
De waterpomp in de sloot.
“Vorig jaar heb ik de periode van 4 maanden nog verlengd, omdat er nog allemaal kuikens rondliepen. Dat was prachtig om te zien. Er zijn bij mij een heel nestje tureluurs en ook jonge kieviten en scholeksters uitgevlogen. Helaas niet mijn favoriete weidevogel, de grutto.”
” Er groeit echt helemaal niks meer, maar er vlogen wel weidevogels uit “
De koeien van Schmidt kunnen er niet op, want daarvoor is het gebied veel te drassig. Ze zakken erin weg. Ook na 15 juni is het niet geschikt voor melkvee. “Je kunt er – afhankelijk van het weer – na een week of 3 een koppeltje pinken of een paar schapen op zetten. En je hoeft het ook niet te maaien, want er groeit echt helemaal niks meer.”
“Het is nu één groot stuk vogeltjesland"
Coördinator Oudenes vertelt dat ze eigenlijk niet het weiland bij Aantjes, maar een andere locatie op het oog had. Dat ging niet door en toen was ze dus verlegen met een waterpomp. De plas-dras sluit volgens haar prachtig aan bij het land van de buren waar ze ook verschillende beheerpakketten met onder andere een uitgestelde maaidatum heeft afgesproken. Ook heeft Oudenes bij Rob Schmidt naast de plas-dras een pakket kruidenrijk grasland weggezet.
Oudenes: “Het is nu één groot stuk vogeltjesland, dat minimaal wordt bemest om meer afwisselende vegetatie te krijgen. Meer kruiden en daardoor meer insecten voor de kuikens. Het is belangrijk dat we zo veel mogelijk inzetten op aaneengesloten stukken land en zo weinig mogelijk versnippering hebben. Ofwel: mozaïekbeheer, maar dat lukt natuurlijk niet altijd.”
Drone voor monitoren plas-dras
Ook de drone – die het ACK vorig jaar heeft aangeschaft voor het beschermen van weidevogels – wordt ingezet voor het monitoren van plas-draslocaties. Met een extra infrarood camera wordt informatie in het gebied verzameld. Het ACK loopt hiermee voor de troepen uit en is de eerste in Nederland die dit gaat doen.
“We willen meer kennis vergaren over de vegetatie rondom plas-dras, want het Engels raaigras raak je kwijt en er komen andere soorten voor terug. Dat zijn trouwens geen giftige plantensoorten zoals jakobskruiskruid of paardenstaart. Die komen er alleen als je er nieuwe grond op gooit waar dat zaad inzit”, aldus Oudenes.
Arco loopt heel voorzichtig om zijn evenwicht niet te verliezen over een paar smalle planken om in het plas-dras gebied te komen.
De ruim 1 hectare plas-dras van Arco Aantjes ligt er stil bij in een schraal zonnetje.
Het voelt voor Arco Aantjes nog een beetje onwennig als hij naar zijn plas-dras kijkt. Hij staat op enige afstand om de weidevogels niet te storen. Hij laat het allemaal maar op zich afkomen en hoopt dat het succesvol wordt. “Maar een biologische melkveehouderij gaat het zeker niet worden”, zegt hij met een grijns op z’n gezicht. “Vroeger waren we nog intensiever; dezelfde hoeveelheid koeien met minder grond. Dit is een try out en het is natuurlijk mooi als er straks hier op mijn plas-dras daadwerkelijk jongen groot worden en uitvliegen. Daar doen we het voor.”
Bron: Boerderij.nl | Tekst: Tineke Hoekstra
Meer informatie?
Neem vrijblijvend contact met ons op.